NGUYÊN NHÂN GÂY NÔN Ở TRẺ, BỊ TRỚ LIỆU CÓ NGUY HIỂM?

Nôn (hay trớ) là một hiện tượng hay gặp ở trẻ, nhất là trẻ nhỏ tuổi. Vậy nguyên nhân gây nôn ở trẻ là gì?

Tìm hiểu về nôn (trớ) ở trẻ:

Nôn (vomiting) hay trớ (regurgitation) là tình trạng thức ăn trong dạ dày bị đẩy ra ngoài miệng. Do co bóp mạnh cùng một lúc của cơ hoành, cơ thành bụng và cơ trơn của thành dạ dày. Từ ‘nôn’ thường được dùng khi thức ăn từ dạ dày bị đẩy ra ngoài một cách mạnh mẽ (forceful), còn ‘trớ’ là thức ăn bị trào ra một cách dễ dàng (enffortless).

Cần phân biệt với ‘ợ’ – là hiện tượng thức ăn bị đẩy ra ngoài do co bóp của thành dạ dày, nên lượng thường ít.

Trung tâm gây nôn nằm ở tủy não.

Nguyên nhân gây nôn ở trẻ.

Có rất nhiều nguyên nhân gây nôn ở trẻ. Có thể phân các nguyên nhân gây nôn ở trẻ thành các nhóm sau :

– Nôn do có bệnh ở đường tiêu hóa.

– Nôn do có bệnh ở hệ thần kinh.

– Nôn do các bệnh nhiễm khuẩn.

– Nôn do chất độc và bệnh chuyển hóa.

– Nôn do bệnh ở gan.

Có trường hợp nôn lành tính, cơ năng. Song có nhiều trường hợp nôn do tổn thương thực thể. Nhiều trường hợp nôn chỉ cần điều trị nội khoa, nhưng cũng có nhiều trường hợp phải điều trị ngoại khoa, cấp cứu. Mỗi lứa tuổi lại có những nguyên nhân gây nôn phổ biến.

Có thể phân nguyên nhân gây nôn ở trẻ theo nhóm tuổi như sau:

1. Nguyên nhân gây nôn ở trẻ sơ sinh

– Lành tính

• Nuốt phải dịch ối hay máu lúc sinh.
• Nuốt nhiều không khí do cách cho ăn sai, cho ăn quá nhanh, số lượng nhiều trong thời gian ngắn.

– Thực thể:

• Nhiễm khuẩn:
• Nhiễm khuẩn huyết
• Nhiễm khuẩn trong tử cung gây nên viêm não.
• Viêm màng não.
• Viêm tai giữa
• Viêm dạ dày, ruột.
• Dị tật bẩm sinh đường tiêu hóa.
• Teo thực quản, phổ biến có phối hợp với rò khí thự quản.
• Dãn thực quản, còn gọi là luồng trào ngược dạ dày – thực quản.
• Không dãn được thực quản do tăng trương lực đoạn cuối thực quản, hậu quả do giảm hạch đám rối mạc treo ruột.
• Hẹp phì đại môn vị bâmr sinh
• Teo tá tràng, ruột non
• Thoát vị hoành
• Tắc ruột phân su
• Bệnh Hirchsprung.

Nguyên nhân gây nôn ở trẻ dưới 1 tuổi

– Lành tính:

• Sai lầm khi cho bú, ăn: nuốt nhiều hơi, nuốt quá nhanh.
• Cho ăn quá nhiều.
• Khóc quá nhiều, nhất là ép cho ăn, trẻ khóc, nuốt nhiều hơi.
• Xốc, vác sau khi bú hay sau khi ăn. Đặc biệt là với trẻ đẻ non, cơ thắt tâm vị còn yếu.
• Thức ăn của trẻ không thích hợp
• Say tàu xe
• Dị ứng sữa bò.

– Thực thể: ở trẻ dưới 1 tuổi, nên nghĩ đến nôn do nguyên nhân thực thể khi có các biểu hiện kèm theo như:

• Nôn kéo dì mặc dù đã điều chỉnh phương pháp cho ăn
• Có biểu hiện chướng bụng
• Nôn ra chất nôn có màu xanh, có thể do tắc ruột non, tá tràng
• Mất nước, sốt, nhiễm khuẩn rốn, thóp trước phồng, ngủ gà, co giật
• Không có phân su trong 24h đầu sau sinh
• Sờ thấy có khối u ở bụng
• Ăn kém
• Phù nề thành bụng
• Mẹ bị đa ối
• Nổi nhu động ruột rõ từ phải sang trái.

Các bệnh có thể gặp là nguyên nhân gây nôn ở trẻ dưới 1 tuổi :

• Nhiễm khuẩn
• Viêm dạ dày, viêm dạ dày – ruột
• Viêm ruột thừa
• Viêm đường hô hấp trên
• Viêm ta
• Ho gà
• Viêm gan.
• Nhiễm khuẩn đường tiểu
• Viêm màng não
• Viêm não
• Các dị tật bẩm sinh đường tiêu hóa (Như ở trẻ sơ sinh).
• Co thắt môn vị
• Các nguyên nhân khác.
• Các tổn thương choán chỗ
• Loét dạ dày
• Hội chứng Raye
• Đái tháo đường
• Ure máu cao
• Hạ đường huyết
• Galactose máu
• Thuốc và các chất độc.

Nguyên nhân gây nôn ở trẻ trên 1 tuổi.

– Lành tính:

• Ép trẻ ăn quá nhiều.
• Nguyên nhân tâm lý: trẻ sợ đến trường, lo sợ quá mức, bắt trước trẻ khác có nôn, bố mẹ lo lắng quá mức.
• Cho tay vào miệng
• Say tàu xe.

– Thực thể

• Nhiễm khuẩn: giống như trẻ dưới 1 tuổi: viêm dạ dày – ruột, viêm tai giữa, ho gà, viêm hạnh nhân, nhiễm khuẩn đường tiểu, viem gan viruts, hội chứng Raye, viêm màng não, viêm não, viêm ruột thừa, viêm tụy, viêm bạch mạc treo, viêm phúc mạc…
• Tắc dạ dày – ruột.
• Lồng ruột
• Tắc ruột do giun, do dây chằng, do bã thức ăn
• Xoắn ruột
• Thoát vị nghẹt
• Ngộ độc thức ăn
• Nguyên nhân khác
• Tổn thương choán chỗ
• Xoắn tinh hoàn
• Bệnh gan mật
• Ure huyết cao
• Đái tháo đường
• Bệnh thượng thận
• Nôn chu kỳ Ceton
• Tăng Calci huyết
• Mật huyết
• Thuốc

Như vậy, nguyên nhân gây nôn ở trẻ có rất nhiều. Có thể lành tính do cách ăn của trẻ, nhưng cũng có thể là báo hiệu cho một bệnh lý nguy hiểm không thể chủ quan.