RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA SẮC TỐ MELANIN – NỐT RUỒI
>> Rối loạn chuyển hóa sắc tố melanin
Quá trình sinh tổng hợp melanin diễn ra tại melanosome của tế bào melanocyte. Các melanosome này sau đó sẽ được vận chuyển đến keratinocyte, tập trung lại thành từng đám bao quanh nhân tế bào và bảo vệ vật chất di truyền không bị biến đổi bởi các tác động có hại từ bên ngoài. Đây là một quá trình sinh học quan trọng đối với sự sống của loài người. Diễn ra qua nhiều giai đoạn và cần có nhiều enzym tham gia. Những bất thường trong quá trình sinh tổng hợp melanin hoặc sinh tổng hợp các enzym đều gây ảnh hưởng nhất định đến sự biểu hiện màu của da, tóc và mắt.
Sắc tố melanin khi chưa có rối loạn chuyển hóa sắc tố melanin
– Sắc tố melanin có màu nâu, xám hay đen. Có ở da, lông, tóc,…
– Tế bào sinh ra sắc tố melanin nằm ở lớp tế bào đáy ở da, có hình sao và có nhiều đuôi gọi là hắc tố bào.
Tia cực tím kích thích làm melanin được tạo ra nhiều trong các hắc tố bào, nhiệt độ cũng có kích thích tương tự.
– Tế bào nốt ruồi phân biệt với hắc tố bào ở đặc điểm sau :
+ Không có đuôi gai
+ Tập trung thành từng ổ, tương đối độc lập với các tế bào sừng.
+ Có thể chứa thể hắc sắc tố hoặc không.
Rối loạn chuyển hóa sắc tố melanin – U sắc tố của da
Những tế bào tên melanolytes nằm dưới da tiết ra melanin. Rồi chúng được chở tới những tế bào bề mặt của da. Melanin bình thường dàn đều trên da. Nhưng nhiều khi những sắc tố này tụ lại ở một chỗ hình thành nên mụn ruồi.
Trong nhiều trường hợp, do xảy ra rối loạn chuyển hóa sắc tố melanin, các sắc tố melanin không còn mang màu sắc vốn có nữa.
Nốt ruồi thông thường (lentigo)
– Có màu vàng, xám, hoặc đen. Khi mới đẻ không có, chỉ xuất hiện trong quá trình lớn lên và ít lồi trên mặt da. Đây là một trong những biểu hiện của rối loạn chuyển hóa sắc tố melanin.
– Mô học: Trong các nốt ruồi này thấy tăng số lượng các tế bào chứa sắc tố, nên nốt ruồi thường có màu sẫm. Qua nghiên cứu thấy các nốt ruồi này thường nằm ở phần nông của lớp thượng bì.
Nốt ruồi sắc tố (Noevus Pigmentaire) – biểu hiện của rối loạn chuyển hóa sắc tố melanin
– Một số tác giả còn gọi nốt ruồi sắc tố là u tế bào nốt ruồi. Loại u này có nhiều khả năng trở thành ung thư và bao giờ cũng nổi lên trên mặt da.
– Nốt ruồi sắc tố chia làm 3 loại :
+ U sắc tố vùng giáp ranh : Các tế bào hắc sắc tố có ở vùng ranh giới giữa trung bì và thượng bì. Nó liên tục phát triển và sau tuổi dậy thì rất dễ ác tính.
+ U sắc tố ở trung bì : Loại này thường xen lẫn các sợi thần kinh và ít ung thư hóa.
+ U sắc tố pha : tế bào hắc sắc tố vừa có ở chỗ giáp ranh, vừa có ở trung bì. Tiến triển phụ thuộc vào tế bào vùng giáp ranh.
Nốt ruồi xanh (noevus xanh) – biểu hiện của rối loạn chuyển hóa sắc tố melanin
– Nốt ruồi xanh là những u phát triển từ hắc tố bào của trung bì. Nằm sâu và có màu xanh tím. Vết chàm thuộc loại này và hay gặp ở vùng cùng cụt.
– Ở đây có quá sản hắc tố bào nằm sâu trong trung bì. Tế bào có hình thoi và chứa nhiều sắc tố. Chúng có đuôi gai giống như hắc tố bào ở thượng bì. Đôi khi tế bào ít sắc tố trông gần giống tế bào nốt ruồi.
– Tiên lượng tốt và thường tự mất đi khi trẻ 4 – 7 tuổi.
